Diz Protezi Yapılan Hastalar Nelere Dikkat Etmelidir

Gonartroz (diz eklemi kireçlenmesi) olan hastaların gün içinde yürüme mesafeleri azalır. En yakın komşusuna gitmek istediğinde yolda birkaç kez ağrı nedeniyle oturup dinlenme ihtiyacı duyacaktır. Bu ağrılar zaman içinde evde oturduğunda da olmaya başlayacaktır. Bu ağrılar artık uykuları da kaçırmaya başladıysa diz protezi ameliyatı yaptırma vakti gelmiş demektir. Bu ağrılar sebebiyle başvurulan ortopedi ve travmatoloji uzmanı yaptığı muayene ve çekilen röntgen filmlerini değerlendirdikten sonra diz protezi ameliyatı önerecektir. Bu yazımızda diz protezi sonrası hastaların nelere dikkat etmeleri gerektiği konusuna değineceğiz.

Diz protezi ameliyatı yapıldı ve ameliyat sonrası hasta yatağına alındı. Bu dönemde hastanın dizinde fazla kanama olmaması için diz eklemi çevresine buz konması fayda verecektir.  Eğer ameliyattan sonra dren (yara bölgesindeki kanın dışarı akması için takılan sistem) takılmış ise  belli aralıklarla  hemşire tarafından takip edilir ve haznesi dolmuş ise boşaltılır. Bazı uzmanlar bu ameliyatlarda dren kullanmayabilir. Hasta ağrıdan dolayı dizini sürekli bükük tutarsa, sonrasında dizini düz olarak uzatmakta zorlanacaktır.  Bu sebepten dolayı ameliyat sonrası erken dönemde hastanın bacağını düz tutması önemlidir. Gerekirse hastanın ayağının altına birkaç  yastık konarak diz eklemi düz hale getirilebilir.

Ameliyattan bir gün sonra sabah vizitinde hastaya yürüteç yardımıyla nasıl yürüyeceği doktoru tarafından gösterilir. Herhangi bir sorun olmadan yapılan diz protezlerinde hasta bacağına tam yük vererek yürüyebilir. Hasta bundan sonra lavaboya yürüteç yardımıyla gidebilir. Bu hastaların ek bir sıkıntısı yoksa hiçbir şekilde idrar sondası veya hasta bezi kullanmamalı veya talep etmemelidirler. Yürümesi öğretilen hastaya doktoru tarafından diz çevresi kaslarını kuvvetlendirecek egzersizler başlanır. İkinci bir egzersiz ise diz ekleminin bükülebilmesi için gereken egzersizlerdir. Hasta kaslarını kuvvetlendirme egzersizleri yaptığı kadar dizini bükmeyi sağlayacak egzersizleri de çalışmalıdır.

Birinci gün hastaların ağrıları oldukça azalmış olacaktır. Hastanın pansumanı yapılır ve ağrı durumuna göre ameliyattan bir gün sonra evine taburcu edilebilir. Eve giden hasta kendisine verilen egzersizleri devamlı yapmalıdır. Ağrısı olduğunda doktorunun kendisine reçete ettiği ağrı kesicileri kullanmalıdır. Hasta ev içinde kendi ihtiyaçlarını görebilir. Yürümek için yardımcı cihaz olarak yürüteç veya kanedyen (baston) kullanabilir. Bazı hastalar ağrılarının azalmasıyla birlikte bu yardımcı cihazları erken dönemde bırakabilir. Ağrısı olan hastalar ise doktorlarının tavsiye ettiği süre boyunca yürüteç veya kanedyen kullanmaya devam etmelidirler. 

Eve taburcu edilen hastanın gün aşırı pansuman yapması gerekmektedir. Pansumanı bir sağlık çalışanının yapması daha uygun olacaktır. Pansuman yapılırken dikkat edilecek husus gazlı bezlerin steril (mikroorganizmalardan arındırılmış) olması gerektiğidir. Dizler bükük bir şekildeyken pansumanın üzerindeki bantların yapıştırılması hastanın dizini bükmesini kısıtlamayacaktır. Ameliyattan 15 gün sonra hasta ameliyatını yapan doktora kontrole gitmelidir. Doktor tarafından pansuman kontrol edilir ve dikişler alınır. Hastanın yürüyüşü ve dizini ne kadar büktüğü kontrol edilir. Hastanın yürümek için yardımcı cihaza ihtiyaç duyup duymadığı test edilir. Hastaların çoğu 45 gün sonunda yardımcı cihaza ihtiyaç duymadan hayatını idame ettirebilir hale gelmektedir. Diz çevresi kasları zayıf olan, egzersize uyumsuz olan ve dizini bükmekte veya açmakta güçlük çeken hastalar fizik tedavi ve  rehabilitasyona yönlendirilir.

Diğer önemli bir konu ise diz protezi yapılan hastaların bacak damarlarında kan pıhtısı oluşması olasılığıdır. Bu olay nadir olsa da bunun için her hastada tedbirler alınması gerekmektedir. Hastaların diz altı hizasına kadar basınçlı antiemboli (pıhtılaşma önleyici)  çoraplar giymesi tavsiye edilir. Pıhtıyı önlemek için doktorun önerdiği enjeksiyon tarzı ilaçların veya hapların 15 gün boyunca her gün alınması gerekmektedir. Baldır kısmında oluşacak şişlik veya kızarıklıkların mutlaka doktora bildirilmesi gerekmektedir.

Diz protezinin amacı ağrısız bir şekilde hastanın yürümesini sağlamaktır. Ortopedi ve travmatoloji uzmanı olarak diz protezi yaptığım hastalara verdiğim en önemli tavsiye yürüyebildikleri kadar çok yürümeleridir.