Doğuştan kalça çıkığı (Gelişimsel kalça displazisi)

Dünyaya yeni gelen bir bebek, doğduğu anda çocuk hastalıkları uzmanı tarafından bir çok doğumsal hastalıklar açısından değerlendirilir. Bu rahatsızlıklardan biri de Gelişimsel kalça displazisidir. Geçmişte doğuştan kalça çıkığı olarak adlandırılan bu rahatsızlıkla ilgili yapılan çalışmalar sonucunda rahatsızlığın asıl sebebinin bebeğin kalça gelişiminde gerilik olduğu ortaya konulmuştur. Bu nedenle günümüzde bu rahatsızlık “GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ” olarak adlandırılmaktadır. Bu gelişim geriliği sonucunda bebeğin kalçasında gelişim geriliği, yarım çıkık veya tam çıkık oluşabilir.

Hangi bebekler bu rahatsızlık açısından risklidir?

Bebeğin annenin doğurduğu ilk çocuk olması bir risk faktörü olarak kabul edilir. Kız bebeklerde, erkek bebeklere göre 6 kat daha fazla kalça gelişim geriliği görülür. Bebeğin ters (makat gelişi) doğması gelişimsel kalça displasizi açısından risk oluşturmaktadır. Ailede doğuştan kalça çıkığının olması ve hamilelik esnasında rahimde sıvı eksikliği de risk teşkil eder.

Gelişimsel kalça displazisine nasıl tanı konur?

Her yeni doğan fizik muayene edilir. Yapılan muayenede gelişimsel kalça displazisi açısından bulgular saptandığında ve yukarıda saydığımız risk faktörlerinin olduğu durumlarda bebeğe kalça ultrasonu yapılır. Yapılan ultrason ile bebeğin kalça gelişimi değerlendirilir.  Kalça ultrasonunun 6 haftadan önce yapılması tanının erken konması için önemlidir. Bir bebeğin kalça ultrasonu 6. aya kadar yapılabilmektedir. 6 aydan büyük bebeklerde tanı için düz röntgen filmi çekilerek tanı konulur.

Bebeğim doğduktan sonra kalça ultrasonu yaptırmalı mıyım?

Bebeklerde kalça gelişimini değerlendirmek için en ucuz ve bebeğe zararı olmayan yöntem kalça ultrasonudur. Bazı ortopedi ve travmatoloji uzmanları her yeni doğanın ilk 6 hafta içinde kalça ultrasonu ile değerlendirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bir grup hekimin görüşü ise her çocuğun kalça ultrasonuna yönlendirilmesi sağlık sistemi üzerinde fazla bir ekonomik yük getireceğinden sadece riskli görülen bebeklere kalça ultrasonu yapılması gerektiğidir. Sağlık bakanlığının belirlediği kriter ise fizik muayenede ve öyküsünde risk faktörü olan bebeklere kalça ultrasonu istenmesi yönündedir. Kalça ultrasonunun bebek sağlığına zararı yoktur.

Kalça gelişim geriliği tespit edilen bir bebek nasıl tedavi edilir?

Gelişimsel kalça displazisinin tedavisi bebeğin yaşına göre değişmektedir. Eğer bebekte kalça gelişimi geriliği ilk 6 ay içinde tespit edilir ise sadece Pavlik bandaj takılır. Pavlik bandaj ile bebeğin kalça gelişimi takip edilir. 6-18 aylık arası bebeklerde tanı konduğunda veya Pavlik bandajından fayda görmeyen bebeklerin kalçaları kapalı olarak yerine yerleştirilir ve tüm gövde alçısı yapılarak, kalçanın yerinde gelişmesi sağlanır. 18 aylıktan büyük çocukların kalçası açık ameliyatla yerine yerleştirildikten sonra gövde alçısı yapılarak tedavi edilmeye çalışılır. Teşhis ne kadar geç konursa yapılacak ameliyatın büyüklüğü ve riskleri o denli artmaktadır. 8 yaşına kadar tedavi edilmemiş çocuklarda ise artık tedavi için geç kalınmış olur. Bu çocuklar erişkinlikte kalçaları artroza (kireçlenmeye) gittikten sonra protez ameliyatı yapılır. Bu da yaklaşık 40’lı yaşlar sonrasına kadar beklemek demektir.

Görüldüğü gibi bebeklerde erken tanı konduğunda sadece basit bir bandaj ile tedavi edilen bir rahatsızlık ihmal edilir ise büyük ve riskli ameliyatlar ile tedavi gerektirmektedir. 8 yaşına kadar tedavi edilmeyen çocuklar ise hayatlarının büyük bir bölümünde  aksayarak yürümek zorundadırlar. Yeni doğan her bebek Çocuk hastalıkları uzmanı veya Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı tarafından kalça muayenesinden geçirilmesi,  riskli bebeklere kalça ultrasonu yapılması bir bebeğin sakatlıktan kurtarılması için çok önemlidir. 

Doç.Dr. Özgür Karakoyun